شورای هر اختلاف یکی از نهادهایی است که به جهت سرعت بخشیدن به روند پرونده‌‌‌ها، شکایات مردمی، کاهش مراجعه به دادگاه و حجم کاری آن‌ها تشکیل شده است. شورای حل اختلاف یک مرجع قضائی نیست و سعی دارد تا اختلاف را با سازش و صلح‌جویی حل کند.
وظایف شورای حل اختلاف
شورای حل اختلاف نهادی است که زیر نظر قوه قضائیه به وجود آمده و وظیفه آن حل اختلاف و ایجاد صلح و سازش بین افراد حقیقی و حقوقی غیر دولتی می باشد. این شورا در شهر ها تشکیل شده است و در صورت لزوم در روستا ها نیز تشکیل می شود.البته لازم به ذکر است که شورای حل اختلاف موجود در روستا ها فقط صلاحیت ایجاد صلح و سازش را دارند.
شورای حل اختلاف از چه کسانی تشکیل می شود؟
شورای حل اختلاف از رئیس و دو نفر عضو اصلی و یک عضو علی البدل تشکیل می شود. عضو علی البدل به شخصی می گویند که در صورت غیاب عضو اصلی، جانشین وی می شود. در هر حوزه یک یا چند نفر به عنوان قاضی شورا حضور دارند. البته این چند قاضی می توانند جزء قضات بازنشسته باشند. توجه داشته باشید که هر قاضی فقط برای یک شورای حل اختلاف نیست و برای چند شورا حل اختلاف باشد که البته تصمیم این امر با رئیس قوه قضائیه می باشد که یک قاضی را برای چند شورا انتخاب کند.
اعضای شورای حل اختلاف باید چه شرایطی را داشته باشند؟
طبق ماده ۶ قانون شورای حل اختلاف، هر عضو شورا باید شرایط زیر را داشته باشد:
شماره ۱- تدین به دین مبین اسلام
شماره ۲- تابعیت جمهوری اسلامی‌ایران
شماره ۳- التزام عملی به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ولایت مطلقه فقیه
شماره ۴- حسن شهرت به امانت و دیانت و صحت عمل
شماره ۵- عدم استفاده از مشروبات الکلی و عدم اعتیاد به مواد مخدر یا روانگردان
شماره ۶- حداقل سی سال سن تمام
شماره ۷- کارت پایان خدمت وظیفه عمومی یا معافیت از آن برای مشمولان
شماره ۸- حداقل مدرک کار‌شناسی یا مدرک حوزوی معادل برای تمام اعضای شورای حل اختلاف شهر و در شورای روستا سواد خواندن و نوشتن و ترجیحاً داشتن دیپلم و بالا‌تر
شماره ۹- متاهل بودن
شماره ۱۰- سابقه سکونت در حوزه شورا حداقل به مدت شش ماه و تداوم سکونت پس از عضویت
شماره ۱۱- نداشتن سابقه محکومیت مؤثر کیفری و عدم محرومیت از حقوق اجتماعی
تبصره ۱- برای عضویت در شورا دارندگان مدرک دانشگاهی یا حوزوی در رشته‌های حقوق قضائی یا الهیات با گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی در اولویت هستند و حداقل یک‌نفر از اعضای شورای حل اختلاف شهر باید از میان دارندگان مدارک تحصیلی فوق باشد.
تبصره ۲- افرادی که پیش از لازم‌الاجراء شدن این قانون به عضویت شوراها درآمدهاند در صورت نداشتن شرایط موضوع بندهای (۸) و (۹) ادامه عضویتشان بلامانع است.
تبصره ۳- رئیس قوه قضائیه میتواند برای صلح و سازش در دعاوی و شکایات اقلیتهای دینی موضوع اصل سیزدهم (۱۳) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، شورای حل اختلاف خاص آنان تشکیل دهد. اعضای این شورا باید متدین به دین خود باشند.
تبصره ۴- اعضای شورا قبل از شروع به‌کار مکلفند مطابق سوگندنامه‌ای که توسط رئیس قوه قضائیه تهیه و تصویب می‌شود، سوگند یاد نمایند.
تفاوت شورای حل اختلاف و دادگاه در چیست؟
تفاوت شورای حل اختلاف و دادگاه، از سه منظر مهم است. تفاوت در صلاحیت رسیدگی به شکایات و دادخواست‌ها ( مواردی که شورای حل اختلاف قادر به بررسی آن است، بسیار محدود تر از حوزه رسیدگی دادگاه است. ) هزینه دادرسی در شورای حل اختلاف، در بسیاری از موارد، کم‌تر از هزینه دادگاه است. و در آخر، سرعت پیشرفت پرونده و رسیگی به آن، در شورای حل اختلاف سریع‌تر است و طرفین زودتر به نتیجه می‌رسند.
