در ابتدا می‌خواهیم معنی شرب خمر را بیان کنیم. شرب به معنی نوشیدن و خمر به معنی مایع مست کننده می‌باشد. به عبارت ساده‌تر، نوشیدن هرگونه مشروبات الکلی با هر میزان الکل (کم یا زیاد)، چه باعث مستی بشود چه نشود، جرم محسوب می‌شود.
همان‌طور که گفتیم، هرگونه استفاده از مشروبات الکلی جرم محسوب می‌شود و هر جرمی نیز مجازاتی در پی دارد. در ادامه به طور کامل در این موضوع را بیان می‌کنیم.
شرب خمر چیست؟
شرب خمر از دو کلمه تشکیل شده است که به معنای نوشیدن و مایع مست‌کننده و سُکر آور است. به‌عبارتی کلی‌تر یعنی همان نوشیدن مشروبات الکلی دست‌ساز و چک کارخانه‌ای باشد حتی اگر الکل آن کم و زیادی نیز باشد و مقدار آن باعث مستی کم یا زیاد باشد جرم محسوب شده و به عنوان شرب خم شناخته می‌شود.
به‌طورکلی مصرف مشروبات الکلی و شرب خمر و سایر مسکن‌ها باعث آثار نامطلوب روحی و روانی شده و منجر به بعضی از حرکات و انفعالات جرم آمیز نیز خواهد شد.
سُکر چه حالتی می‌باشد؟
در شرب خمر حالتی به وجود می‌آید که به آن سُکر می‌گوید که عقل انسان زایل شده و قدرت تفکر خود را به‌شدت زیادی از دست می‌دهد. این ماده حالت را در انسان ایجاد می‌کند اما چیزی که در قانون و فقه بیان‌شده است با آن کاملاً متفاوت است.
حد بر مسلمانی که شرب خمر کرده‌است اعمال‌شده و غیرمسلمان می‌تواند درصورتی‌که تظاهر به مصرف شرب خمر کرده محکومیت اجرای حد را داشته باشد. به‌عنوان مثال اگر غیرمسلمان اقدام شرب خمر و به‌صورت علنی آن را مصرف کند و به حالت مستی در بین عموم و اماکن و معابر ظاهر شود محکوم مجازات حد می‌شود.
مجازات شرب خمر چیست؟
بر اساس ماده ۲۶۴ تا ۲۶۶ قانون مجازات اسلامی، مصرف مشروبات الکلی به هر نحوی از قبیل، نوشیدن، تدخین و تزریق، چه کم و چه زیاد باشد و همچنین اگر فرد مست شود و یا نشود، مجازات به همراه دارد. مجازات مصرف مشروبات الکلی ۸۰ ضربه شلاق به همراه دارد. این مجازات برای غیر مسلمانان، تا زمانی که به صورت مست (سُکر) در انظار عمومی ظاهر نشوند، اعمال نمی‌شود.
لازم به ذکر است که اگر در اماکن عمومی مصرف مشروبات الکلی صورت گیرد، بر اساس ماده ۸۳۵ قانون مجازات اسلامی، شخص علاوه بر مجازات کیفری، به حبس از ۱۰ روز تا ۲ ماه و یا ۷۶ ضربه شلاق محکوم می‌شود.
شاید برایتان سوال شده باشد که سُکر به چه معنی می‌باشد و چه زمانی به فردی مست می‌گویند؟ در پاسخ این سوال باید بگوییم که سُکر، با مستی هم معنی می‌باشد و به وقتی گفته می‌شود که فرد از حالت هوشیار خارج می‌شود و قدرت تفکر و تصمیم گیری عاقلانه از وی گرفته یا ضعیف می‌شود. همچنین به ماده‌ای که موجب مستی یا سُکر می‌گردد مسکر می‌گویند.
مجازات شرب خمر در صورت انظار و اماکن عمومی
طبق ماده ۸۳۵ قانون مجازات اسلامی هر کس که به‌صورت علنی در انظار و اماکن عمومی اقدام به عمل شرب خمر کند علاوه بر کیفر عمل به حبس از ۱۰ تا ۲ ماه و ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شود. درصورتی‌که این مرتکب نفس آن دارای عمل کیفری نباشد ولی به جریحه‌دار شدن عفت عمومی آن عمل بیانجامد فقط به حبس از ۱۰ تا ۲ روز و ۲ ماه و ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
حکم شرب خمر
طبق ماده ۲۶۴ قانون مجازات اسلامی مصرف مسکرات مانند خوردن و تزریق مشروبات الکلی چه کم چه زیاد باشد و چه جامد، چه مایع باشد، مست‌کننده یا غیر مست کننده باشد یا مخلوط یا خالص باشد موجب حد است.
حد ازجمله مجازاتی است که میزان کیفیت آن در اسلام مشخص و معین است و شرب خمر نیز از انواع مجازات‌های حدی محسوب شده و در قرآن نوع مجازات کیفیت آن برای انجام شرب خمر معین شده‌است.
تمامی فقهای شیعه خوردن مسکرات و شرب خمر را جرم دانسته و موجب حد می‌دانند. در ماده ۲۶۴ قانون مجازات اسلامی که در سال ۹۲ تصویب شد تزریق و تدخین این‌گونه مواد نیز مشمول حد است و اختلاف حکم در رابطه با تبخیر و تسخیر تزریق با استفاده از قاعده در اعمال حج صورت نمی‌گیرد.
رانندگی در صورت شرب خمر چه مجازاتی دارد؟
طبق ماده ۱۰ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی انجام رانندگی در حالت مستی مصداق یکی از تخلفات رانندگی است. این تخلف موجب توقیف وسیله نقلیه به مدت ۳ روز و جریمه نقدی و ضبط گواهینامه رانندگی به مدت ۶ ماه است. همچنین اگر تصادفی صورت بگیرد و منجر به جراحت یا قطع عضو شود، مجازات تشدید شده و به عبارت مست یکی از کیفیات مشدد جرایم است. یعنی هر ۲ عمل شرب خمر و تخلف رانندگی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
حکم مصرف قرص‌های روان‌گردان و مواد مخدر مانند شرب خمر است!
در این مسئله با توجه به اصل موضوع نمی‌توان حکم صریحی داد اول آن‌که تنها اعمالی که به‌صورت سریع در شرع را قانون حرام اعلام هستند مشمول مجازات می‌شود و مطابق با قد قبح عقاب بلا بیان فعلی که جرم بوده و آن را شخص اعمال نکرده باشد، مجازاتی بر آن تعیین نمی‌شود و مورد مجازات نیز شخص قرار نخواهد گرفت.
براساس اصل دوم تفسیر به نفع متهم در مواردی که شک نسبت به جرم وجود داشته باشد و قاضی نداند که فعل صورت‌گرفته، جرم حذف حکم به عدم اجرای حد صادر می‌کند. بنابراین نمی‌توان گفت که استعمال این مواد حرام و دارای عقوبت است. اما در مواردی که به دیگران ضرر برساند دچار مجازات‌های گاهی حقوقی حدی و کیفری نیز می‌شود.
مجازات شرب خمر سرخ همان‌طور که ذکر شد برای شرب خمر مجازات ۸۰ ضربه شلاق در نظر گرفته‌شده است که مطابق با قانون خوردن آب‌جو و مسکن در صورتی موجب مستی و عدم مستی شود مشمول اجرای این مجازات حد است.
چگونگی اثبات جرم استفاده از مشروبات الکلی
شماره ۱- اقرار: در این حالت خود شخص، انجام جرمی که مرتکب شده است را تایید می کند. همچنین اقرار می تواند به صورت لفظی، نوشتن یا اشاره صورت گیرد. در این حالت فرد باید به صورت واضح اقرار کند و بدون هیچ ابهامی باشد. معمولا یک بار اقرار برای اثبات جرم کافی است ولی برای جرم شرب خمر متهم باید دو بار اقرار کند. یک بار در کلانتری یک بار در حضور قاضی. لازم به ذکر است که اقرار در کلانتری فاقد اعتبار می باشد و فقط در حضور قاضی معتبر می باشد.
نکته بسیار مهم در این می‌باشد که اگر متهم در دادگاه اعلام کند که اقرار اولیه تحت شکنجه، اجبار، آزار و اذیت روحی و جسمی صورت گرفته باشد، بدون نیاز به اثبات با سند و مدرک، ادعای وی پذیرفته می شود. در نتیجه جرم صورت گرفته اثبات نمی شود و مجازاتی صورت نمی‌گیرد.
دومین راه اثبات شرب خمر و دیگر جرم‌ها شهادت فرد ثالث که از خارج از طرفین شاکی و متهم هست می‌باشد. این شاهد در وقوع جرم حضور داشته و می‌تواند تمامی موارد را به‌صورت کامل برای قانون‌گذار تشریح کند.
شاهد شرعی در زمان ادعای شهادت باید دارای چه شرایطی باشد؟
بلوغ، عقل، ایمان، عدالت، طهارت، ذی‌نفع نبودن در موضوع، نداشتن خصومت با طرفین و عدم اشتغال به تکدی و ولگردی، باشد. معمولاً در بعضی از جرایم شهادت ۲ مرد کافی است اما در بعضی از قوانین قانون‌گذار استثنا قائل شده مانند زنا که باید شهادت ۴ مرد وجود داشته باشد.
علم قاضی می‌تواند در شرب خم به‌عنوان یکی از دلایل اثبات بزه ذکر شود طبق ماده ۲۱۱ و ۲۱۲ قانون مجازات اسلامی چنین برداشت خواهد شد که علم قاضی یکی از دلایل اثبات جرم شرب خمر بوده و شامل تعزیرات نیز می‌شود.
قاعده درء | شرب خمر
در این قاعده بدین‌معنی است که هر گاه در ارتباط با ارتکاب جرمی تردید وجود داشته باشد. اصل بر عدم ارتکاب بوده و حد برای آن اجرا نمی‌شود. بدین‌معنی است که اگر قاضی نسبت به جرم شرب خمر یا هر جرمی که مجازات آن حد است یقینی نداشته باشد باید حکمی در آن صادر نکرده و حد برای او اجرا نشود.
موضوع شرب خمر در قرآن
اگر در مورد شرب خمر تفسیر قرآن را به معنا بدانیم و قرآن را کتابی برای تمامی ادوار دانسته مصرف شرب خمر به روش‌هایی مانند استعمال تزریق تدخین نیز حرام بوده و موجب حد است. اما اگر تفسیر ظاهری بر این مسئله بدانیم تنها مورد نوشیدن خوردن قابل مجازات بوده و تدقیق و تسخیر نیز موجب حد نمی‌باشد. البته تفسیر ظاهری از نظر منطقی درست به‌نظر نخواهد رسید.
