اهمیت داشتن یک نام خانوادگی مناسب را همه ما می دانیم. انتخاب نام خانوادگی افراد به دست خودشان نمی باشد و به پیشینه و خانواده آن ها وابسته می باشد. نام خانوادگی در تمام مدارک فرد ثبت خواهد شد و نام خود را روزانه بارها از زبان افراد دیگر می شنود. شاید به همین علت است که از گذشته تا به امروز بر انتخاب نام نیکو تاکید شده است.
اما شاید افرادی باشند که به دلایل بسیار از نام خانوادگی خود راضی نباشد و تمایل به تغییر نام خانوادگی خود را داشته باشند البته این امکان برای تغییر نام فرد هم موجود است. به هنگام تولد سازمان ثبت احوال کشور برای نوزاد تازه متولد شده شناسنامه صادر می کند. اگر فرد بخواهد به هر دلیلی تغییر در شناسنامه خود ایجاد کند نیاز به تایید مراجع صالح دارد. تغییر نام خانوادگی هم از این قاعده مستثنی نمی باشد.
شرایط تغییر نام خانوادگی
یکی از وضعیت های مدنی هر فرد که باید دوام خود را حفظ کند نام و نام خانوادگی آن فرد می باشد. سند هویتی هر فرد شناسنامه وی می باشد که برای ایجاد هرگونه تغییر در آن باید از طریق مراجع ذیصلاح اقدام کند. این تصمیم یک تصمیم بسیار مهم است به دلیل اینکه هر فرد فقط یکبار در طول عمر خود می تواند اقدام به تغییر نام خانوادگی خود کند.
طبق ماده ۸ قانون ثبت احوال بیان می دارد که: ” اسناد ولادت و مرگ و شناسنامه و برگ ولادت و گواهی ولادت و اعلامیه‌ها و اطلاعیه‌ها و دفاتر ثبت کل وقایع و نام خانوادگی از اسناد‌رسمی است و تا زمانی که به موجب تصمیم هیات حل اختلاف یا رأی دادگاه بر حسب مورد تصحیح یا باطل نشده به قوت خود باقی می‌باشد. “
و اما برای تغییر نام خانوادگی شرایطی نیاز است که به شرح ذیل می باشد:
- فرد باید سن او ۱۸ سال به بالا باشد.
- اگر فرد زیر ۱۸ سال باشد باید گواهی رشد خود را به همراه داشته باشد.
- برای فرزندان کمتر از ۱۸ سال پدر یا پدربزرگ پدری وی با در دست داشتن شناسنامه، در صورتی که نام خانوادگی پدر هم تغییر کرده باشد باید حضور داشته باشند.
- برای کودکان قیم قانونی وی به همراه مدرکی که قیومت او را احراز کند باید حضور داشته باشد.
مدارک مورد نیاز
- تنظیم درخواست تغییر نام خانوادگی و ارائه آن.
- ارائه اصل شناسنامه به همراه ۲ نسخه کپی از شناسنامه
- به همراه داشتن اجازه نامه رسمی که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شده است از پدر یا پدربزرگ پدری برای فرزندانی که بخواهند از نام هریک از آنها استفاده کنند.
- به همراه داشتن اجازه نامه رسمی که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شده است از کسی که در داشتن آن نام خانوادگی مورد درخواست تقدم دارد.
مدارک مورد نیاز برای تغییر نام خانم ها به نام خانوادگی همسرشان
- تنظیم درخواست تغییر نام خانوادگی و ارائه آن.
- اصل و کپی شناسنامه فرد
- اجازه نامه از شوهر
- اصل و کپی از کلیه صفحات شناسنامه شوهر و سند ازدواجشان.
در چه مواردی می توان درخواست تغییر نام خانوادگی داد؟
شما نمی توانید در هر زمانی که دلتان خواست به ثبت احوال رفته و اقدام به تغییر نام خانوادگی خود کنید. بلکه برای انجام این کار شرایطی لازم است که در صورتیکه شما شامل یکی از آن شرایط باشید می توانید برای تغییر نام خانوادگی خود به ثبت احوال مراجعه کرده و درخواست خود را مبنی بر این امر اعلام کنید. در ادامه به بررسی این شرایط می پردازیم:
- اگر نام خانوادگی شما بیشتر از دو کلمه باشد. یا اینکه بیشتر از یک کلمه و یک حرف یا پسوند یا عدد باشد. یا نام مضاف شما به طور مطلق نام یک محل یا مکانی باشد. برای مثال نام هایی مانند : سه اصل شیرازی، کمالی ک
- نام خانوادگی فرد ترکیبی از کلمات ناپسند و رکیک و مستهجن باشد. مانند: پدر سوخته، گدازاده
- نام خانوادگی فرد جزو نام های خارجی باشد. مانند: الکس، جاناتان
- نام های خانوادگی که با ارزش های یک فرهنگ اسلامی مغایرت داشته باشد. مانند: شیطان پرست، کافر، مرتد
- نام خانوادگی فرد بطور مطلق و مضاف اسم محل یا مکانی باشد. مانند: تهرانی، بوشهری
تبصره: برای حذف نام محل از نام خانوادگی اشخاص احتیاجی نیست که قانون مربوط به دارنده حق تقد خانوادگی رعایت شود و تغییر نام خانوادگی انجام می شود.
- هنگامی که نام خانوادگی اسامی و القابی باشد که مربوط به عناوین علمی یا موسسات باشد مثل استاد، دکتر، دانشگاه و زمانی که القابی مربوط به مناصب دولتی از کشوری و لشکری باشد مانند سرهنگ، وزیر،
- با داشتن اجازه نامه از شوهر، دیگر نیازی به رعایت حق تقدم نیست. در صورت طلاق با درخواست هر یک از طرفین شناسنامه زن به حالت اولیه برگشته و نام خانوادگی شوهر از شناسنامه وی حذف خواهد شد.. اما در صورت فوت شوهر، همسر وی می تواند تا وقتی که مجددا ازدواج نکرده است نام خانوادگی همسر خود را حفظ کند یا آن را به نام خود تغییر دهد.
- اگر نام خانوادگی پدر تغییر پیدا کند، تغییر نام خانوادگی فرزندانی که سن آنها کمتر از ۱۸ سال است با درخواست پدر امکان پذیر است. برای فرزندان بالای ۱۸ سال نیز بدون رعایت حق تقدم و با اجازه پدر امکان پذیر است.
- اگر پدر خانواده نام خانوادگی خود را تغییر دهد و سپس فوت کند. هر یک از فرزندان می توانند با توجه به تبصره ماده ۴۱ نام خانوادگی خود را به نام خانوادگی پدرشان تغییر دهند.
تبصره: نکته قابل توجه در این بخش این است که بعد از تغییر نام خانوادگی به یک نام خانوادگی جدید، برگشت به حالت قبلی امکان پذیر نیست. با توجه به این مسئله در هنگام تصمیم گیری برای انتخاب نام خانوادگی جدید نهایت دقت و توجه را بکار ببرید.
مراحل تغییر نام خانوادگی
- برای تغییر نام خانوادگی خود باید به ادارات ثبت احوال شرکت مراجعه کنید. ادارات ثبت احوال کشور در ساعات و ایام اداری مدارک شما در خصوص تغییر نام خانوادگیتان را دریافت می کنند. برای تنظیم کردن درخواست خود در خصوص تغییر نام خانوادگی لازم نیست حتما به محل صدور شناسنامه خود بروید.
- در این مواقع شما پس از تسلیم دادخواست خود به اداره ثبت احوال آنها، پس از بررسی و پذیرش درخواست شما آن را به اداره محل صدور شناسنامه شما ارسال می کنند. مراحل اداری و اقدامات لازم صورت گرفته و نتیجه آن به اطلاع شما خواهد رسید و به اداره ارسال کننده درخواست هم اعلام خواهد شد.
- تغییر نام خانوادگی باید در سازمان ثبت احوال تصویب شود به همین دلیل تصویب سازمان ثبت احوال الزامی می باشد.
- پس از اینکه با تغییر نام خانوادگی شما موافقت شد مراحل ذیل انجام خواهد گرفت:
- اداره ثبت احوالی که برای این امر به آن مراجعه کرده اید، موافقت خود را به شما ابلاغ خواهد کرد.
- درخواست کتبی شما برای تغییر نام خانوادگی در شناسنامه اعلام می شود و اداره ثبت احوال اقدام به تعویض شناسنامه شما می کند.
- در نهایت شما باید هزینه متعلق به درخواست خود را طبق تعرفه موجود پرداخت کنید.
مواد ۴۰، ۴۱ و ۴۲ قانون ثبت احوال و ماده ۹۹۷ قانون مدنی در ارتباط با تغییر نام خانوادگی
با توجه به ماده ۹۹۷ قانون مدنی هر فردی باید دارای نام خانوادگی باشد و با توجه به ماده ۴۰ قانون ثبت احوال برای تغییر نام خانوادگی فرد باید به سازمان ثبت احوال مراجعه کرده و فقط با تائید سازمان ثبت احوال امکان انجام این درخواست وجود دارد.
با توجه به ماده ۴۱ قانون ثبت احوال نام خانوادگی هر فرزندی باید نام خانوادگی پدر وی باشد و طبق ماده ۴۲ زن می تواند پس از ازدواج نام خانوادگی همسر خود را استفاده کند.
در ارتباط با حق تقدم نام خانوادگی، حق تقدم نام خانوادگی برای شخصی است که برای اولین بار در اداره ثبت احوال نام خانوادگی مستقلی برای او شناخته و ثبت شده باشد و این نام مختص به آن فرد باشد. این حق تقدم بعد از فوت فرد به ورثه وی منتقل می شود.
کسی که حق تقدم استفاده از یک نام خانوادگی را داشته باشد یا یا ورثه قانونی او می توانند نام خانوادگی خود را به فرد دیگری بدهند اما شرط این مسئله یکی بودن محل صدور شناسنامه آن هاست.
همچنین لازم به ذکر است فردی که حق تقدم یک نام خانوادگی را دارد می تواند. نسبت به شخصی که نام خانوادگی او را بدون اجازه استفاده می کند اعتراض وارد کند و از دادگاه درخواست تغییر نام خانوادگی فرد را بخواهد.
درخواست تغییر نام خانوادگی چقدر طول می کشد؟
صادر شدن رای نهایی در ارتباط با این مسئله در دادگاه بدوی معمولا یک تا سه ماه به طول می انجامد. پس از ارائه گواهی قطعیت دادنامه به اداره ثبت احوال مربوطه، طی مدت زمان یک الی دو هفته شناسنامه جدید برای فرد صادر می شود. البته اگر فرد در باره درخواست تجدید نظر داشته باشد این درخواست معمولا یک تا دو ماه این مسئله به طول می انجامد.
