معنای لغوی جعل، خلق کردن و یا دگرگون ساختن و معنای لغوی تزویر، حیله و مکر و تقلب و جلوه دادن آن خلاف واقع است. اما جعل و تزویر در معنای حقوقی عبارتند از ایجاد هر چیزی همانند سند اصلی به یکی از روش‌های پیش‌بینی شده در قانون خلاف حقیقت و به زیان دیگری.
جرم جعل فقط در نوشته‌های بر روی کاغذ قابل استناد است و نوشته‌های روی سنگ یا چوب و غیره شامل این تعریف نمی‌شوند. بنابراین الصاق عکس به کارت شناسایی فرد دیگر، ساختن کارت یا بلیطی که هیچ نوشته‌ای ندارد، زدن اثر انگشت و یا کشیدن نقاشی شامل جرم جعل نمی‌باشند. اما در صورتی‌که فرد این اقدامات را بر روی سند اصلی و واقعی انجام دهند و آن را از حالت اصلی خود خارج کند جاعل محسوب می‌گردد.
استفاده از سند جعل شده
همان‌گونه که فرد جاعل دارای مجازات خواهد بود، فردی که از آن اسناد جعلی استفاده خواهد کرد نیز قابل مجازات خواهد بود؛ خواه این شخص خود جاعل باشد و یا شخص ثالث دیگر.
انواع جعل
استفاده از امضای اشخاص رسمی و غیررسمی
همان‌گونه که می‌دانید هر فردی در به دست گرفتن قلم روش خود را دارد. هر شخص در قسمت‌های خاصی از حروف و کلمات به خودکار و یا قلم فشار می‌آورد و در قسمت‌های دیگر با ملایمت بیشتری قدم را می‌چرخاند. لذا هر چقدر هم جاعل حرفه‌ای باشد باز هم نمی‌تواند این تیرگی و روشنی‌هایی که در خطوط تحریر می‌افتد را عینا و مانند اصل بسازد. در نتیجه این تفاوت‌ها را کارشناسان کاربلد تشخیص خواهند داد. ضمن آن‌که امروزه با به کارگیری رایانه و نرم افزارهای کامپیوتری می‌توان نقاط حساس را در امضای افراد تعیین کرد و با مقایسه دو امضا به جعلی بودن امضا پی برد.
قلم بردن در سند
در این مورد جاعل، با استفاده از قلم بعضی قسمت‌های سند، نوشته مورد نظر را ناخوانا می‌کند و یا بر روی آن خط می‌کشد.
تراشیدن سند
این روش برای مواردی هست که جاعل قصد دارد بخشی از کلمه یا جمله را با خراشیدن و یا تراشیدن از بین برده و سند را تغییر دهد؛ مثلاً به جای کلمه “نباشد” از “باشد” استفاده شود.
الحاق سند
در این گونه از جعل سازی سند، کلمه یا جمله به سند اضافه می‌گردد و با این روش سعی دارند به هدف خود برسند. معمولاً از این روش در اضافه کردن حروف به یک کلمه استفاده می‌شود تا اضافه کردن کلمه یا جمله!
محو کردن
منظور از محو کردن، حذف کردن بخش‌هایی از یک سند با وسایلی مانند لاک غلط‌گیر یا سایر مواد شیمیایی و یا حتی پاک کن است.
اثبات کردن
مقصود از اثبات، خارج کردن یک سند از باطل شدن آن است مانند آن که مهر باطل شد را حذف نمایند.
سیاه کردن
در این روش با ناخوانا کردن سند و یا بخشی از آن با استفاده از خودکار یا هر قلم دیگری جعل صورت می‌پذیرد.
مجازات جعل
در صورتی که جعل برای اسناد و نوشته‌های رسمی صورت پذیرد، جاعل علاوه بر مجازات‌های اداری و جبران خسارت‌های وارده به حبس از یک تا پنج سال و یا پرداخت جزای نقدی محکوم خواهد شد و در صورتی که جهت اسناد غیر رسمی استفاده گردد، ضمن جبران خسارات وارده به حبس از ۶ ماه تا ۲ سال و یا جریمه نقدی محکوم خواهد شد.
