جهیزیه به اموال منقولی می گویند که طبق رسم و رسومات در بیشتر مناطق ایران از سوی خانواده دختر به عروس و داماد برای شروع زندگی مشترک شان داده می شود. جهیزیه می تواند به شکل پول یا ملک باشد اما شکل مرسوم آن اسباب و لوازم خانگی است.
اما گاهی ممکن است به دلایلی زندگی مشترک زن و مرد به بن بست برسد و در هنگام جدایی برای استرداد جهیزیه اختلافاتی رخ دهد و مرد مدعی شود که لوازم متعلق به خانم نیست و مشکلاتی به وجود بیاید.
برای جلوگیری از این مشکلات در هنگام استرداد جهیزیه مواردی در ادامه ذکر می کنیم.
تهیه لیست سیاهه برای استرداد جهیزیه
- خانم لیستی از تمام وسایلی که به خانه شوهر می برد را تهیه می کند. در برگه آخر عقدنامه صفحه ای برای یادداشت اقلام جهیزیه وجود دارد. اما در مواردی هم مشاهده شده که در برگه ای جدا از عقد نامه نوشته شده است.
- اگر مرد لیست سیاهه را امضا کند و اثر انگشت بزند این لیست اعتبار بیشتری می گیرد.
- اگر سیاهه در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم شود، این لیست حکم سند رسمی را پیدا میکند و اعتبار بیشتری پیدا می کند.
- نکته مهم این است که چند نفر از خانواده داماد به عنوان شاهد لیست سیاهه را امضا کنند.
- حفظ فاکتورهای خرید به طوری که بایگانی شود و در سال های آینده هم قابلیت خوانایی داشته باشد.
- در صورتی که زن درخواست استرداد جهیزیه داد حتماً در ستون خواسته علاوه بر استرداد جهیزیه ذکر کند: “صدور قرار تأمین خواسته پیش از ابلاغ“ که این باعث میشود پیش از اینکه شوهر اموال را از خانه خارج کند آنها توقیف شوند. در این صورت مرد امین اموال محسوب می شود و هر اتفاقی که برای جهیزیه پیش بیاید او مسئول است.
- و مورد آخر اینکه اگر زمانی مرد بی خبر اموال خانم را بفروشد زن می تواند به جرم فروش مال غیر از او شکایت کند به شرطی که خانم ثابت کند اموال متعلق به خودش است و دوم ثابت کند شوهر آن ها را فروخته است نه شخص دیگری. این نکته به این جهت حائز اهمیت است که در صورت شکایت کیفری زن، اگر مرد تبرئه شود میتواند به دلیل افترا از زن شکایت کند.
زوجه چه زمانی می تواند درخواست استرداد جهیزیه دهد ؟
زن هرگاه بخواهد می تواند طلب استرداد جهیزیه کند و آن را به دیگری انتقال دهد یا به خانه پدری برگرداند اما معمولا خانم ها از نظر اخلاقی این اموال را برای استفاده مشترک به خانواده خود اختصاص می دهند و تنها در صورت بروز مشکل و طلاق اقدام به پس گرفتن آن می کنند.
اقدامات قانونی برای استرداد جهیزیه
ابتدا زوجه به منظور استرداد جهیزیه خود باید اظهار نامه ای تهیه کند و درآن به مرد اعلام کند که خواستار مسترد کردن اسباب و لوازمی است که هنگام ازدواج خودش خریداری کرده است. این اظهار نامه باید به طرفیت شوهر تنظیم شود و به او ارائه شود.
به طور معمول در این اظهار نامه مهلتی (به طور مثال دو هفته از زمان رویت اظهارنامه) به مرد داده می شود تا او مقدمات مربوط به استرداد جهیزیه را فراهم کند.
حال اگر مرد اظهارنامه استرداد جهیزیه را دید و به آن توجهی نکرد و از استرداد جهیزیه خودداری کرد در چنین شرایطی زوجه می تواند با استفاده از روش های قضایی برای پس گرفتن جهیزیه خود اقدام کند.
در شرایط سرپیچی کردن مرد از پس دادن جهیزیه، زن دادخواستی در رابطه با پس گرفتن جهیزیه تهیه می کند و آن را به مراجع قضایی یعنی دادگاه خانواده و یا شورای حل اختلاف تحویل بدهد و در این شرایط دادگاه به موضوع استرداد جهیزیه رسیدگی می کند. البته زوجه باید لیست سیاهه ای از جهیزیه خود که به آن اشاره شده بود را به دادگاه ارائه کند.
همچنین در هنگام تنظیم دادخواست زوجه میتواند به اظهار نامه ای که مرد به آن بی توجهی کرده است اشاره کند.
نمونه اظهارنامه استرداد جهیزیه
در بخش قبلی به اقدامات قانونی که زن برای پس گرفتن جهیزیه خود باید انجام دهد اشاره کردیم؛ در این بخش می خواهیم نمونه ای از متن اظهار نامه استرداد جهیزیه را ارائه دهیم تا در صورت نیاز از آن را به صورت شخصی سازی شده استفاده کنید.
مخاطب محترم :
با سلام ،
جنابعالی به استناد عقدنامه شماره ……… تنظیم شده در دفتر خانه ازدواج به شماره ………. و به نشانی ……….. ، همسر شرعی و قانونی اینجانب بوده اید . به استناد مدارک و شواهد موجود ، جهیزیه ای که لیست کامل به همراه قیمت آن به پیوست این اظهارنامه ارائه شده است ، در اختیار جنابعالی قرار گرفته است که فهرست سیاهه جهیزیه که از سوی خانواده اینجانب در حین ازدواج تهیه شده بود ، به تایید و امضای شما و خانواده محترم رسیده است .
اکنون با عنایت به دادخواست طلاقی که از سوی حضرتعالی ارائه شده / پذیرش درخواست طلاق توافقی از سوی شعبه …………… مجتمع …………. ، تقاضا دارم در مدت …………….. روز از تاریخ رویت این اظهارنامه ، نسبت به استرداد جهیزیه اینجانب اقدام نمایید ؛ در غیر این صورت ، مراتب استرداد جهیزیه از طریق مراجع قضایی پیگیری خواهد شد .
محل امضا:
نمونه دادخواست استرداد جهیزیه
در صورتی که زوج به اظهار نامه توجهی نکرد خانم باید به شورای حل اختلاف دادخواست ارائه دهد. در ادامه نمونه ای از متن دادخواست آورده شده که در صورت نیاز می توان آن را شخصی سازی کرد.
ریاست محترم شورای حل اختلاف
باسلام
اینجانب به موجب کپی مصدق عقدنامه شماره … مورخ … دفترخانه شماره … شهرستان … با خوانده عقد ازدواج دائم منعقد کرده ام. در طول زندگی مشترک با توجه به اختلافات متعددی که بوجود آمد اینجانب با خوانده به موجب طلاق نامه شماره … مورخ … شهرستان … از یکدیگر جدا شدیم. در ابتدای ازدواج لیست سیاهه جهیزیه تهیه کردیم که نشان می دهد جهیزیه متعلق به بنده است و این لیست پیوست شده است.
با وجود مراجعات بسیار اینجانب و همچنین ارسال اظهارنامه به شماره … مورخ … خوانده از استرداد جهیزیه خودداری می کنند. لذا در ابتدا برای جلوگیری از تضییع خواسته با استناد به مواد ۱۰۸ الی ۱۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی صدور قرار تامین عین خواسته را تقاضا دارم. همچنین با استناد به مدارک ضمیمه شده و مواد ۶۱۹ و ۶۲۰ قانون مدنی و ماده ۱۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی صدور حکم به محکومیت خوانده به استرداد جهیزیه و قرار تامین خواسته به انضمام کلیه خسارات قانونی و هزینه های دادرسی را استدعا دارم.
محل امضاء
تکلیف طلا و جواهرات بعد از طلاق
یکی از سوالات مطرح در زمان استرداد جهیزیه مشخص شدن تکلیف طلاهایی است که در دوران نامزدی، مراسم عقد و عروسی و طی مناسبات مختلف از طرف شوهر به زن هدیه داده شده است.
عده ای از حقوقدانان معتقدند وقتی مرد اشیای قیمتی مثل طلا و جواهر به همسرش هدیه می دهد. زن مالک آنها می شود و تکلیف مالکیت آن منطبق با عقد هبه و مقررات آن در قانون مدنی است. یعنی مانند جهیزیه ای که خانواده دختر به او می بخشند و دختر مالک جهیزیه می شود، مالک طلاها هم می شود.
اما گروهی دیگر از حقوق دانان بر این اعتقادند که طلاهایی که مرد در هنگام مناسبات به همسرش هدیه می دهد مشمول مقررات هبه می شود ولی طلاهایی که در طی جریان زندگی مرد به زن می دهد تا او صرفا از آن استفاده کند را می تواند در هنگام نیاز به پول یا وجه نقد آن طلاها را از همسرش پس بگیرد و بفروشد.
نکاتی دیگری که در خصوص استرداد جهیزیه وجود دارد
- مطابق قانون مرد در صورت استفاده درست، نسبت به عین اموال مسئولیت ندارد. مثلاً اگر جهیزیه خانم بر اثر افتادن در هنگام حمل و نقل یا نوسانات برق آسیب دید یا اینکه بر اثر مرور زمان مستهلک شد، زوج هیچ مسئولیتی در این خصوص ندارد و نیازی نیست خسارتی به زوجه پرداخت کند.
- لوازمی که در طول زندگی مشترک برای جایگزین کردن لوازم مستهلک توسط مرد خریداری شده است جزء جهیزیه نیست. جهیزیه همان است که ابتدای شروع زندگی مشترک، زن به خانه شوهر آورده است.
- در صورتی که ارزش جهیزیه تا بیست میلیون تومان بود، مرجع صالح رسیدگی شورای حل اختلاف محل زندگی مرد است.
- در صورتی که ارزش جهیزیه بیشتر از بیست میلیون تومان بود مرجع صالحه دادگاه خانواده محل اقامت مرد است.
- طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، تهیه لوازم منزل بر عهده مرد است و زن قانونا وظیفه ای برای تهیه جهیزیه ندارد.
- خانم هر زمان اراده کند حتی زمانی که مسالمت آمیز با همسرش زندگی می کند می تواند از شوهرش طلب استرداد جهیزیه کند و او حق مخالفت ندارد و مکلف است عین این وسایل را متناسب با شأن خانم به عنوان نفقه برای او فراهم کند.
- در صورت فوت زن به این دلیل که جهیزیه جزء اموالی است که از او به جا می ماند به میزان سهم الارث بین وراث تقسیم می شود. اگر زوج و زوجه صاحب فرزند باشند، با فوت زن ،یک چهارم اموال به مرد می رسد و اگر صاحب فرزندی نباشند، یک دوم اموال به مرد خواهد رسید و بقیه اموال میان سایر وراث تقسیم می شود.
- اقلامی که تحت عنوان سیسمونی متعلق به کودک است جزء جهیزیه محسوب نمی شود و قابل استرداد از طرف زن نیست.
با توجه به مطالب ذکر شده ممکن است مسئله استرداد جهیزیه کار زمان بر و دشواری باشد. شما می توانید با مراجعه به سایت آذرداد از مشاوران و وکلای متخصص در این امر یاری بگیرید و مسیر حل مشکل خود را هموار کنید.
