برای درک اهمیت کلیدی قرارداد فاینانس باید ابتدا دلایل شکل‌گیری و کارکردهای آن را معرفی نمود.
صنایع زیربنایی از اصلی‌ترین مولفه‌های رشد و توسعه اقتصادی هر کشوری هستند. برای پیشبرد پروژه‌های این صنایع در حوزه‌هایی مانند صنعت نفت و گاز یا برنامه‌های عظیم عمرانی مانند نیروگاه‌سازی، سدسازی و مواردی از این دست، نیاز به تأمین سرمایه‌های هنگفتی وجود دارد.
این گونه برنامه‌ها به دلیل اهمیتی که در پیشرفت و بهبود اقتصاد کشورها، خصوصا در کشورهای کمتر توسعه‌یافته دارند، غیر قابل تعلل بوده و باید به سرعت به پیش بروند. در اینجا قراردادهای فاینانس به منظور تسهیل این امر، مطرح می‌گردند.
قرارداد فاینانس از روش‌های متداول تامین منابع مالی پروژه‌ها است. این نوع قراردادها از جمله اشکال رایج در قراردادهای تجاری است که کارکردهای بسیاری دارد.
در ادامه این مطلب همراه ما باشید تا با این نوع قرارداد و اهمیت آن بیشتر آشنا شوید.
قرارداد فاینانس:معنای عبارت «تامین منابع مالی»، چیست؟
تامین منابع مالی به معنای ایجاد، مدیریت و مطالعه در خصوص دارایی‌ها، بدهی‌ها، منابع مالی، امور بانکی، اعتبارات و سرمایه‌گذاری‌هایی است که مجموعاً، سیستم‌های مالی را تشکیل می‌دهند.
برخی کارشناسان معتقدند که می‌توان اشکال تامین مالی را به چند دسته تقسیم کرد.این دسته‌ها شامل موارد زیر هستند.
- تأمین مالی شرکتی
- تأمین مالی عمومی
- تأمین مالی شخصی
- تأمین مالی اجتماعی
- تأمین مالی رفتاری
قرارداد فاینانس چه کاربردی دارد؟
پیشتر اشاره شد که برای تامین هزینه‌های پروژه‌های بزرگ و حیاتی، نیاز به تامین مالی وجود دارد.
تامین مالی هم از طریق داخلی (بخش خصوصی) و نیز از طریق منابع خارج از کشور قابل تامین است.
البته از آنجایی که در ایران بخش خصوصی نوپا است، در حال حاضر قدرت کافی برای حضور فعال برای سرمایه‌گذاری کلان در پروژه‌های اقتصادی کشور را ندارد.
تامین سرمایه فارغ از این که از داخل یا خارج تامین شود، اصطلاحا به فرایند تمرکز منابع مالی به سرمایه به صورت میان مدت و بلندمدت گفته می‌شود.
یعنی در صورتی که متقاضیان، بنگاه‌های اقتصادی و دولت‌ها نتوانند به دلیل محدودیت بودجه به اهداف خود در پروژه‌ها برسند؛ و یا این که نتوانند بدهی‌های خود را پرداخت کنند؛ ضروری است به نحوی اقدام به تامین منابع مالی مورد نیاز کنند. به این فرآیند و روش تامین منابع مالی، فاینانس گفته می‌شود.
قرارداد فاینانس به این دلیل بسته و هر دو طرف به منافع مطلوب خود دست پیدا خواهند کرد.
برای مطالعه بیشتر درباره قرارداد فاینانس و مفهوم آن می‌توانید از منابع خارجی مانند اینوستوپدیا نیز استفاده کنید.
قرارداد فاینانس از منظر حقوقی چه نوع قراردادی است؟
از دید حقوقی، قرارداد فاینانس به معنای استفاده از خطوط اعتباری به منظور اخذ وام از موسسات مالی بین‌المللی است.
این نوع قرارداد به نوعی سازوکاری تلقی می‌شود که طی آن بین سرمایه‌گذار و سرمایه‌پذیر یا کشورهایشان، قراردادی منعقد می‌شود. در قرارداد فاینانس، پروژه از طریق امکانات سرمایه‌گذار از جمله نیروی انسانی متخصص، تجهیزات، در اختیار گذاشتن فناوری و مواد اولیه لازم انجام می‌گردد. در نهایت و طبق توافقات، اصل وام و سود سرمایه‌گذار در بازه‌های زمانی مشخص پرداخت می‌شود.
شرایط تنظیم قرارداد فاینانس چیست؟
بیشتر بخوانید: تنظیم قرارداد فاینانس
قراردادهای فاینانس از اهمیت بالایی برخوردار هستند. به همین دلیل بایستی تحت نظارت بانک مرکزی تنظیم شوند.
در قرارداد فاینانس نرخ بهره و بازه‌های زمانی سررسید تعیین می‌شود.
نرخ بهره با توجه به فاکتور‌های زیادی تعیین می‌گردد. این امر تا حد زیادی بستگی به وضعیت اقتصادی کشور سرمایه‌پذیر دارد.
طول قرارداد فاینانس به صورت کلی، برای کشورهای ثروتمند ۵ سال است. در سایر کشورها، ممکن است این موضوع حتی بیشتر از ۱۰ سال، و با بهره‌ی بیشتری به طول انجامد.
تفاوت قرارداد فاینانس با ریفاینانس چیست؟
در قرارداد تأمین مالی، در صورتی که سر رسید پرداخت‌ها بلند مدت باشد، از نوع فاینانس است. در غیر این صورت -یعنی اگر کوتاه مدت باشد- به آن ریفاینانس گفته می‌شود.
تفاوت دیگر فاینانس با ریفاینانس در ضمانت بازپرداخت قرارداد است.
در فاینانس بازپرداخت‌های قرارداد توسط بانک مرکزی تضمین می‌شود. در حالی که برای قرارداد ریفاینانس، این تضمین توسط بانک‌های تجاری رقم می‌خورد.
لازم به ذکر است تفاوت اصلی این دو قرارداد در مضمون و محتوای پروژه است.
فاینانس برای پروژه های اقتصادی و تجهیزات و آموزش و احداث استفاده می‌شود. ولی در پروژه‌های مانند واردات کالا، از ریفاینانس باید بهره گرفته شود.
چه نکات حقوقی در قرارداد فاینانس وجود دارد؟
مهمترین نکته حقوقی در قرارداد فاینانس، لازم الاجرا بودن آن است. اگر یکی از طرفین به تعهدات خود عمل نکند، بایستی در مقابل قانون در صورت مدعی شدن طرف خسارت دیده، پاسخگو باشد.
در این قرارداد همانند سایر قراردادهای مالی، مسئولیت‌هایی برای طرفین تعریف می‌شود. این مسئولیت‌ها بایستی حتما توسط وکیل فاینانس (که یک وکیل قرارداد نخبه است) و دارای تجربه کافی تنظیم شود.
مواردی که در قرارداد فاینانس آورده می‌شود عبارت است از
- موضوع و مشخصات پروژه
- مشخصات طرفین
- مقدار مبلغ قرارداد
- تاریخ سررسیدها و نحوه بازپرداخت وام
همچنین لازم است که طریقه حل نمودن اختلافات احتمالی به توافق طرفین رسیده و در متن قرارداد آورده شود.
مزیت‌های قرارداد فاینانس برای طرف قرض‌گیرنده چیست؟
قرارداد تامین مالی امکان استفاده از منابع مالی در سطح بین‌المللی را فراهم کرده که می‌تواند بسیار در حل مشکلات اعتباری ومالی راهگشا باشد. این امر حتی ممکن است موجب بهبود ثبات اقتصادی سیاسی کشور شود.
استفاده از منابع تامین مالی خارجی می‌تواند اثر مثبت و سازنده‌ای بر روند رشد تمامی شاخص‌های اقتصادی بگذارد.
همچنین قرارداد فاینانس مزیت‌های دیگری نیز دارد.
گسترش و توسعه روابط سازنده بین‌المللی که از دیگر مزیت‌های قرارداد فاینانس است. این امر می‌تواند منجر به دور زدن و بی‌اثر نمودن تحریم های ناعادلانه علیه کشورمان شود.
تمام این عوامل، موجب خواهند شد تا در نهایت تامین منابع مالی به بهبود فضای کسب و کارها و رونق آن کمک بسیاری کند.
همچنین کشور قرض‌گیرنده خواهد توانست در سریع‌ترین حالت ممکن، به فناوری‌ها و تکنولوژی‌های روز دنیا دسترسی پیدا کرده و از آنها بهره برد. در این حالت متخصصانی که آگاهی و تجربه کافی در زمینه مربوطه را دارند، خود مجری آن خواهند بود.
علاوه بر این، استفاده از فاینانس همانند دریافت وام به صورت نظارت شده است. این امر موجب تقویت زیرساخت‌ها، راهبردها و سیاست‌های کلان اقتصادی خواهد شد.
می‌توان اهداف و کاربردهای قرارداد فاینانس را به صورت زیر خلاصه کرد.
- رونق فعالیت‌های اقتصادی و استفاده بیشتر از منابع و ظرفیت‌های محدود داخلی
- امکان واردات تجهیزات سرمایه‌ای و تکنولوژی روز از سایر کشورها
- افزایش سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف که فراتر از توان بالفعل داخلی است.
- گسترش زیرساخت‌ها و افزایش توان و ظرفیت تولید و صادرات با اتمام پروژه‌های فاینانس
- بهره‌مندی از نرخ بهره کمتر بین‌المللی نسبت به بهره بانک‌های داخلی
- گسترش و توسعه عملیات بازرگانی بین‌المللی با استفاده از منابع خارجی
- مدیریت اعتبارات و مصرف منابع ارزی حال و آینده
معایب قرارداد فاینانس یا تأمین مالی چیست؟
با توجه به کلان بودن پروژه، وثیقه‌های بانک‌ها بسیار سنگین است. از منظر اقتصادی پروژه های فاینانس در نهایت بسیار گران تمام می‌شوند.
همچنین ممکن است به دلیل یک سری از ناهماهنگی‌ها بین دستگاه‌های متولی، و نیز عدم آگاهی بسیاری از سرمایه‌گذاران و حتی برخی کارشناسان، ریسک سرمایه‌گذاری بالاتر رود.
لذا کسب دانش و آگاهی های لازم در زمان انعقاد قرارداد بسیار مهم است.
قرارداد فاینانس یا تأمین منابع مالی خارجی به چه روش‌هایی منعقد می‌گردد؟
برای هر نوع پروژه‌ای، روش مناسبی برای جذب و تامین منابع مالی وجود دارد. برای تامین منابع مالی بین‌المللی روش‌های گوناگونی وجود دارد. از جمله می‌توان به روش‌های
- تامین منابع مالی استقراضی
- تامین منابع مالی شرکتی
اشاره کرد. روش‌های دیگری نیز ممکن است متصور باشد که مجالی برای اشاره به آنها در اینجا نیست.
وام‌های بانکی بین‌المللی، سفته و اوراق بهادار از موارد تامین منابع مالی استقراضی است. این نوع قرارداد فاینانس از منظر حقوقی مثل عقد استقراض است.
در این حالت طبق قرارداد، وام‌دهنده مکلف به اراده تمام مبلغ مورد توافق تحت عنوان وام به طرف گیرنده است. در مقابل وام‌گیرنده متعهد به بازپرداخت سررسیدها درست در زمان موعد می‌شود.
لازمه‌ی این نوع قرارداد فاینانس، حضور ضامن‌های معین و معتبر مثل دولت یا بانک مرکزی برای وام‌گیرنده است.
همان طور که گفتیم، تامین منابع مالی بین‌المللی به دو صورت ذیل است.
- روش استقراضی: در این حالت وام‌دهنده حق دخالت در نحوه مصرف وام توسط مستقرض ندارد و تنها در زمان سررسیدها، اقساط را مطالبه می کند.
- روش شرکتی: در این روش، وام‌دهنده به طور کامل به مصارف ارز خود توسط وام‌گیرنده اشراف دارد و نظارت می کند. این امر از شروط این نوع قرارداد فاینانس محسوب می‌شود.
در صورتی که وام‌گیرنده اعتبار دریافتی را غیر از امور مربوط به پروژه خرج کند، تخلف کرده است.
وکیل مناسب برای تنظیم و پیشبرد قرارداد فاینانس چه خصوصیاتی باید داشته باشد؟
بیشتر بخوانید: وکیل قرارداد
وکیل فاینانس خوب شخصی است که علاوه بر تبحر و تجربه بالا در عقد قراردادها و تسلط به نکات حقوقی مرتبط، در خصوص مباحث حقوقی تجارت بین‌الملل نیز متخصص باشد.
همان طور که اشاره شد برخی قراردادهای فاینانسی با یک طرف خارجی تنظیم می‌شوند. این موارد به منظور این که نظارت وکیل به نحو احسن انجام شود، وی بایستی بر زبان قرارداد مسلط باشد. همچنین آشنایی با قوانین و نکات حقوقی کشوری که قرارداد فاینانس قرار است به تبعیت از آن تنظیم شود، ضروری است.
با توجه به این که در قرارداد تامین مالی، شرکت‌های ایرانی بیشتر در نقش قرض‌گیرنده از موسسات خارجی هستند، ممکن است خود را دست کم بگیرند و برای گرفتن امتیازات بیشتر تلاشی نکنند. یک وکیل فاینانس قدرتمند، در این جا وارد صحنه شده و می‌تواند برای گرفتن اعتبارات و منابع بیشتر با طرف خارجی وارد مذاکره شود.
بنابراین از دیگر ویژگی‌های لازم برای یک وکیل فاینانس خوب، برخورداری از قدرت مذاکره است.
به منظور مشاوره برای تنظیم قرارداد فاینانس باید به کجا مراجعه نمود؟
به کمک مؤسسه حقوقی آذرداد، می‌توانید مسیر انعقاد قرارداد فاینانس را با اطمینان خاطر طی کرده و از وکلای قرارداد مجرب و متخصص این موسسه، بهره ببرید.
