از طریق وقف، ثروتمند به سراغ فقیر و نیازمند رفته و با وقف بسیاری از نیازمندی های عمومی برطرف می شود. قرارداد وقف نیز مانند تمام قرارداد های ثبتی، شامل نکات و شرایط خاصی می باشد که طرفین قرارداد ملزم به رعایت آن می باشند.وقف به افراد مختلفی تعلق می گیرد. وقف به اولاد یکی از این موارد می باشد.
برای آشنایی کامل با مقوله تنظیم قرارداد پیشنهاد میکنیم مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید.
وقف دو نوع دارد که به آنها وقف عام و وقف خاص می گویند.وقف عام در جایی به کار می رود که مال به صلاح عموم وقف شود مانند وقف بر مسجد، مدرسه و یا وقف بر نیازمندان. در وقف خاص نیز وقف کننده می تواند فردی را به عنوان اداره کننده اموال خود برگزیند. فردی که اموال به او وقف شده است می تواند اموال را در طول عمر خود اداره کند. بسیاری از فرق بین وقف خاص و عام را نمی دانند.
در قرارداد وقف چهار شخص باید وجود داشته باشد:
شماره ۱- واقف: به شخصی گفته می شود که مالک مالی است و قصد وقف مال را دارد.
شماره ۲- موقوف علیه: شخصی که مال در راه آن وقف میشود موقوف علیه گفته میشود و موقوف علیه، حق استفاده از مال موقوفه را دارند.
شماره ۳- متولی: شخصی که از جانب واقف برای اداره ی مال موقوفه مشخص میشود متولی گفته میشود ، متولی امین مال موقوفه است و نه نماینده ی واقف .
شماره ۴- مال موقوفه: مالی که قرارداد وقف به موجب آن ایجاد می شود.
نکات مهم و کلیدی در مورد قرارداد وقف
- وقف زمانی صحیح می باشد که مال به صورت کامل در اختیار واقف باشد و به عنوان رهن یا وثیقه در اختیار شخص دیگری نباشد.
- واقف می تواند مواردی را در مورد شرایط مصرف مال وقفی مشخص کند که این شرایط بر سایر مقررات قرارداد وقف اولویت دارد.
- وقف تریاک به هیچ وجه صحیح نمی باشد زیرا نمی توان تریاک را به صورت مداوم حتی برای درمان استفاده کرد.
چرا فروش مال وقف شده (موقوفه) باطل است؟
فروش مال موقوفه باطل می باشد اما استثنایی وجود دارد. اگر مال موقوفه ویران شود (مانند ملک) و امکان استفاده از آن وجود نداشته باشد و حتی نتوان آن را بازسازی کرد، فروش مال موقوفه صحیح می شود.
در اینجا نکته لازم به ذکر است که اگر قسمتی از مال موقوفه خراب شده باشد و قسمتی سالم مانده باشد، فرد فقط می تواند قسمت خراب را بفروشد.
چندین مورد از کارهایی که بعد از وقف نمی توان انجام داد
موارد زیادی در قرارداد وقف وجود دارد که واقف پس از وقف نمی تواند آنها را انجام دهد که قسمتی از آنها را بیان می کنیم.
شماره ۱- وقف کننده (واقف) اجازه ندارد پس از وقف در آن تغییری ایجاد کند.
شماره ۲- واقف نباید ورشکسته باشد. این نوع وقف صحیح نیست.
شماره ۳- واقف نمیتواند مال غیر را وقف کند.
قرارداد وقف چند مرحله دارد؟
قرارداد وقف ۲ مرحله دارد که در این قسمت به صورت کامل آن را بیان می کنیم.
شماره ۱- ایجاب و قبول
شماره ۲- قبض
- ایجاب و قبول
طبق ماده ۶۰ قانون مدنی “در قبض فوریت شرط نیست بلکه مادامیکه واقف رجوع از وقف نکرده است هر وقت قبض بدهد وقف تمام میشود”.
ایجاب و قبول سه نکته دارد که باید به آن توجه داشته باشید.
شماره ۱- ایجاب و قبول از جانب طرفین، قابل رجوع می باشد، زیرا عقدی صورت نگرفته است.
شماره ۲- ایجاب و قبول، در صورت فوت یکی از طرفین، از بین می رود.
شماره ۳- ایجاب و قبول در صورت منع یکی از طرفین، باطل می شود.
نتیجه:
- ایجاب وقبول بدون قبض در وقف، با رجوع، منع و یا فوت هر کدام از طرفین از بین می رود. اگر هیچ کدام از این سه مورد نباشد، تا زمان حصول قبض، ایجاب و قبول از بین نمی رود.
- متوجه شدیم که قبض در وقف فوری نیست.
- مدت زمانی که از ایجاب و قبول می گذرد مهم نیست و تا زمانی که پایدار باشد، طرفین می توانند قبض بدهند.
- قبض
بعد از وقف مال موقوفه، عقد وقف صورت می گیرید و غیر قابل فسخ می باشد. بدین معنی که طرفین به هیچ وجه نمی توانند آن را بر هم بزنند.
طبق ماده ۶۱ قانون مدنی “وقف بعد از وقوع آن به نحو صحت و حصول قبض لازم است و واقف نمیتواند از آن رجوع کند یا در آن تغییری بدهد یا از موقوف علیهم کسی را خارج کند یا کسی را داخل در موقوف علیهم نماید یا با آنها شریک کند یا اگر در ضمن عقد متولی معین نکرده بعد از آن متولی قرار دهد یا خود به عنوان تولیت دخالت کند.”
قرارداد وقف در راه خدمت به دیگران بسته می شود؟
آنچه حبس شده است باید در راه خدمت به دیگران مصرف شود. به همین دلیل واقف نمی تواند مالی را به سود خود و برای جبران ضررهای خود وقف کند و به طور کلی اگر قرارداد وقف بسته شود، باطل است. در این باره ماده ۷۲ قانون مدنی اعلام می کند که “وقف بر نفس، به این معنی که واقف خود را موقوف علیه یا جزء موقوف علیهم نماید یا پرداخت دیون یا سایر مخارج خود را از منافع موقوفه قرار دهد، باطل است، اعم از اینکه راجع به حال حیات باشد یا بعد از فوت.”
در همین بین ماده ۷۴ قانون مدنی بیان می کند که “در وقف بر مصالح عامه که خود واقف نیز مصداق موقوف علیهم واقع شود می تواند منتفع گردد.” همچنین در پی رو همین ماده می توان بیان کرد که ضرورتی ندارد که وقف بر بیگانگان شود و عواطف شخصی واقف در آن تاثیر گذار شود.
کلام آخر
قرارداد وقف مانند هر قرارداد دیگری دارای قسمت های متفاتی است که باید به آن ها توجه لازم را داشت. اگر دز مورد هر قسمت از قرارداد وقف دارای سوال یا ابهامی هستید می توانید از طریق سایت آذرداد با وکلا و مشاوران متخصص آذرداد ارتباط بگیرید.
